دعوى بموجب قانون حظر التمييز ضد شركة ال عال للطيران نيابة عن زوجين اثنين ينتمون للطائفة الدرزيه
دعوى بموجب قانون حظر التمييز ضد شركة ال عال للطيران
رفعت وحدة المساعدة القانونية في وزارة العدل دعوى قضائية بموجب قانون حظر التمييز في المنتجات والخدمات والدخول إلى الأماكن العامّة (2020) ومطالبة بتعويض بمبلغ 200 ألف شيكل ضد شركة ال عال، نيابة عن زوجين اثنين ينتمون للطائفة الدرزية، الذين خضعوا لفحص أمني قبل رحلة العودة من خارج البلاد من قبل موظف الشركة، والذي تمّ حسب بيان الدعوى بطريقة مُذلّة وعنصريّة، مع المساس بكرامة المدّعين، وهذا فقط على خلفية أصلهم وملّتهم الدرزية.
تنصّ رسالة الدعوى المرفوعة يوم الأربعاء من الأسبوع الماضي على أن الحادث موضوع الدعوى القضائية وقع في كانون الأول (ديسمبر) 2018، عندما وصل الزوجان الاثنان (رجُلان وامرأتان) كجزء من رحلة منظّمة إلى مطار جوهانسبرج وانتظروا في طابور الفحص الأمني قبل الصعود إلى طائرة رحلة العودة إلى البلاد. أثناء وقوفهم في الطابور المعدّ لأعضاء المجموعة، اقترب منهم نائب ضابط الأمن عن شركة ال عال، وطلب منهم ترك الطابور وطالبهم بتقديم أوراق ثبوتية مختلفة، بالإضافة إلى جواز السفر الذي بحوزتهم، وطلب منهم تقديم شهادة أمنية عن خدمتهم في الجيش. وعندما سأل الأربعة عن سبب الحاجة إلى شهادات تثبت خدمة الأمن بخلاف جواز السفر الذي هو هوية لكل مواطن إسرائيلي أثناء تواجده في الخارج، بدأ ضابط الأمن برفع صوته وقال “سوف تخلق تلك الوثائق لأن هذا هو ما قررت “. في هذه المرحلة، قدّم أحد الرجال شهادة تقاعد من شرطة إسرائيل، لكن ضابط الأمن لم يكتف بذلك وطالب بشهادة مماثلة من الرجل الآخر، بينما لم يطلب أي طلب مماثل من أعضاء المجموعة الآخرين الذين كانوا معهم، بل واستمر في هذا السلوك العنيف حتى وصول حارس أمن آخر سعى لمساعدة الأربعة، مشيرًا إلى أن تصرف ضابط الأمن لم يكن صحيحًا.
ورد في لائحة الاتهام التي قدّمتها المحامية رونيت موسكوفيتش من وحدة المساعدة القانونية في منطقة حيفا بوزارة العدل، أن المدّعين هما عضوان سابقان في جهاز الأمن. خدم الاثنان لعقود في الشرطة ودائرة السجون وفي مناصب عليا. كما وأن أحد المشتكين قد عمل في دائرة السجون بعد أن شغل قائمة طويلة من المناصب بما في ذلك مدير السجن، وقائد المنطقة ورئيس قسم عمليات مصلحة السجون، وكان قد واجه في الماضي حالة تمييز مماثلة في مع ممثلي إل عال، وتمت دعوته لتقديم محاضرة حول الموضوع أمام ضباط أمن يتبعون للشركة. ومن المثير ان هذا الشخص وعند خروجه للرحلة قابله ضابط أمن كان قد تواجد في المحاضرة التي القاها ووعده ألا تتكرر هذه القصة مرة أخرى. ومع ذلك، كما ذُكر عندما عادوا إلى إسرائيل، وقع الحادث الموصوف في الدعوى.
وبعد عودتهم إلى البلاد، تواصل الاشخاص الأربعة مع الوحدة الحكومية لتنسيق مكافحة العنصرية في وزارة العدل، والتقوا بممثليها، حيث تلقّوا تفاصيل الحادث وأحالوا طلب المساعدة لوحدة المساعدة القانونية. بعد ذلك، توجهت المحامية موسكوفيتش إلى شركة ال عال مُطالبة ونيابة عن الأربعة التوصّل إلى اتفاق مع الشركة، بدل الاجراءات القانونية، لكن شركة الطيران لم تتعاون وأرسلت فقط ردًا مقتضبًا، رافضة ادّعاءات المدّعين.
في ضوء هذه الادعاءات، تمّ رفع الدعوى ضد شركة ال عال، حيث زُعم أن سلوك نائب ضابط الأمن يشكّل انتهاكًا لقانون مكافحة التمييز وانتهاكًا خطيرًا للمساواة، فضلاً عن انتهاك كرامة المدعين. كجزء من الدعوى القضائية، يتعين على شركة الطيران دفع تعويضات لكل من المدّعين بمبلغ 50،000 شيكل، دون دليل على الضرر، لخرق قانون مكافحة التمييز في المنتجات والخدمات ودخول الأماكن العامة.
المحامية رونيت موسكوفيتش، من وحدة المساعدة القانونية، منطقة حيفا: “التمييز ضد المواطنين العاديين هو ظاهرة مرفوضة قطعيًا، خاصة عندما يتم بطريقة عامّة ومهينة. دون التقليل من أهمية الاعتبارات الأمنية، فهي ليست كافية للسماح بالتغلب الكامل على حق الفرد الأساسي في الكرامة. “المساعدة القانونية، بالتعاون مع الوحدة الحكومية لتنسيق مكافحة العنصرية، حدّدت لنفسها هدف القضاء على قضايا التمييز، ويتم تقديم التمثيل في مثل هذه الدعاوى القضائية دون فحص الأهلية الاقتصادية”.
المحامي اوكا زينة، رئيس الوحدة الحكومية لتنسيق مكافحة العنصرية: “أثناء معالجة الشكوى، كان هناك قلق بشأن السلوك العنصري والمهين لجهاز الأمن في ال عال تجاه المشتكيين على أساس عرقي وديني. إن تحول المواطنين الناطقين بالعربية أو من لديه ملامح عربية إلى تهديد أمني فقط بسبب انتمائهم الجماعي هو ممارسة عنصرية ومهينة ومسيئة ويجب إيقافها. يجب على إل عال ومختلف الأجهزة الأمنية تغيير الممارسات العنصرية في الفحص الأمني وصياغة سياسة فحص مساوية للجميع، والتي يجب تذويتها كجزء من التدريب، وخاصة بين الأجهزة الأمنية. وستواصل الوحدة شنّ حرب لا هوادة فيها على العنصرية الممؤسسة”.
مرفق الدعوى بدون تفاصيل شخصية.
Subject: תביעה לפי חוק איסור הפליה נגד חברת אל-על
ד’/חשון/תשפ”ב
10/10/2021
הודעה מטעם הסיוע המשפטי והיחידה הממשלתית לתאום המאבק בגזענות במשרד המשפטים
תביעה לפי חוק איסור הפליה נגד חברת אל-על
הסיוע המשפטי הגיש את התביעה בשם שני זוגות המשתייכים לעדה הדרוזית, בגין בידוק בטחוני לפני טיסה שעברו על ידי עובד החברה, אשר נעשה, על פי כתב התביעה, באופן משפיל וגזעני, תוך רמיסת כבודם של התובעים, אך ורק על רקע מוצאם
שלום רב,
הסיוע המשפטי במשרד המשפטים הגיש תביעה לפי חוק איסור הפליה במוצרים, בשירותים ובכניסה למקומות ציבוריים (תשס”א – 2020) ודרישה לפיצוי בסך 200,000 ₪ נגד חברת אל-על נתיבי אוויר לישראל, בשם שני זוגות המשתייכים לעדה הדרוזית, בגין בידוק בטחוני לפני טיסה שעברו הארבעה על ידי עובד החברה, אשר נעשה על פי כתב התביעה באופן משפיל וגזעני, תוך רמיסת כבודם של התובעים, וזאת אך ורק על רקע מוצאם הדרוזי.
מכתב התביעה שהוגש ביום ד’ בשבוע שעבר עולה כי האירוע נשוא התביעה התרחש בחודש דצמבר 2018, כאשר שני בני הזוג הגיעו במסגרת טיול מאורגן לשדה התעופה ביוהנסבורג והמתינו בתור לבידוק ביטחוני לפני עלייה לטיסה חזרה לארץ. בעודם עומדים בתור יחד עם חברי הקבוצה, ניגש אליהם ממלא מקום הקב”ט במקום מטעם חברת אל-על, ביקש מהם לצאת מהתור ודרש מהם להציג מסמכי זהות שונים, נוסף על הדרכון שהיה מצוי ברשותם, ובין היתר ביקש מהם להציג תעודה המעידה על שירות ביטחון. כאשר הארבעה שאלו מדוע יש צורך בתעודות מעידות על שירות ביטחון מעבר לדרכון המהווה זיהוי עבור כל אזרח ישראלי בעת שהותו בחו”ל, החל ממלא מקום הקב”ט להרים את קולו תוך שהוא אומר להם “אתם תמציאו את המסמכים כי כך אני החלטתי”, ואף השיב בבוטות לשאר חברי הקבוצה שניסו להרגיע אותו. בשלב זה הציג אחד מהגברים תעודת גמלאי של משטרת ישראל, אולם ממלא מקום הקב”ט לא הסתפק בכך ודרש תעודה דומה גם מהגבר השני, בעוד הוא לא דורש כל דרישה דומה משאר חברי הקבוצה ששהו עימם, ואף המשיך בהתנהלות כוחנית זו עד להגעת איש ביטחון נוסף אשר ביקש לסייע לארבעה, תוך שהוא מציין כי התנהלותו של ממלא מקום הקב”ט לא הייתה תקינה.
בכתב התביעה, שהוגש על ידי עו”ד רונית מוסקוביץ’ ממחוז חיפה של הסיוע המשפטי במשרד המשפטים, מצוין כי שני התובעים הם בעברם אנשי שירות הביטחון. השניים שירתו במשך עשרות שנים במשטרה ובשרות בתי הסוהר וכיהנו בתפקידים בכירים. אחד מהם, שהשתחרר בדרגת גונדר משירות בתי הסוהר לאחר שמילא שורה ארוכה של תפקידים בהם מנהל בתי סוהר, מפקד מחוזות וראש אגף מבצעים בשב”ס, אף חווה בעברו מקרה דומה של הפלייה בעברו מול נציגים של חברת אל-על, אשר בעקבותיו הוזמן להעביר הרצאה בנושא בפני קורס קב”טים של החברה. זאת ועוד, במהלך יציאת הקבוצה מהארץ זיהה הקב”ט הקבוע בשדה התעופה ביוהנסבורג את האיש כמי שהעביר את אותה הרצאה בעבר בפני אנשי הביטחון של החברה, ובמהלך המפגש ביניהם אף התחייב בפניו שמקרה מסוג זה עליו דיבר בהרצאתו לא יישנה. על אף כל זאת, כאמור בעת שעשו את דרכם חזרה ארצה, התרחש האירוע המתואר בתביעה.
לאחר ששבו לארץ פנו הארבעה ליחידה הממשלתית לתיאום המאבק בגזענות במשרד המשפטים ונציגיה נפגשו עימם, קיבלו את פרטי האירוע והעבירו את הפנייה לטיפול הסיוע המשפטי. בהמשך לכך פנתה עו”ד מוסקוביץ’ לחברת אל-על וביקשה בשם הארבעה להגיע עם החברה להסדר אשר ייתר את ההליך המשפטי, אולם מצד חברת התעופה לא היה שיתוף פעולה ונשלחה מטעמה תגובה לקונית בלבד, במסגרתה דחתה את טענות התובעים.
על רקע דברים אלו הוגשה ביום חמישי האחרון התביעה נגד חברת אל-על, בה נטען כי התנהלותו של ממלא מקום הקב”ט מהווה הפרה של חוק איסור הפליה ופגיעה חמורה בשוויון, ואף פגיעה מהותית בכבוד האדם של התובעים. במסגרת התביעה נדרשת חברת התעופה לשלם לכל אחד מהתובעים פיצוי בסך 50,000 שקלים, ללא הוכחת נזק, בגין הפרת חוק איסור הפליה במוצרים, בשירותים ובכניסה למקומות ציבוריים.
עו”ד רונית מוסקוביץ’, הסיוע המשפטי, מחוז חיפה: “הפליית אזרחים מן השורה על רקע דתי היא תופעה פסולה מיסודה, על אחת כמה וכמה כאשר הדבר נעשה באופן פומבי ומשפיל. מבלי להמעיט בחשיבותם של שיקולים ביטחוניים, לא די בהם כדי לאפשר דריסה מוחלטת של זכות יסוד של אדם לכבוד. הסיוע המשפטי, בשיתוף פעולה עם היחידה הממשלתית לתאום המאבק בגזענות, הציבו לעצמם מטרה למגר את מקרי ההפליה, והייצוג בתביעות מסוג זה ניתן ללא בדיקת זכאות כלכלית”.
עו”ד אווקה זנה, ראש היחידה הממשלתית לתאום המאבק בגזענות: “במהלך הטיפול בתלונה עלה חשש להתנהלות גזענית ומשפילה של מערך האבטחה בחברת אל על כלפי המתלוננים על בסיס שיוכם הקבוצתי. הפיכתם של אזרחים דוברי השפה הערבית או בעלי חזות ערבית כאל איום ביטחוני באופן גורף בשל שיוכם הקבוצתי, זו פרקטיקה גזענית, משפילה ופוגענית ויש להפסיק אותה. על חברת אל על וגורמי הביטחון השונים לשנות פרקטיקות גזעניות בבידוק ביטחוני ולגבש מדיניות בידוק שוויונית, שתוטמע במסגרת הכשרות , בעיקר בקרב גורמי אבטחה. היחידה תמשיך לנהל מאבק בלתי מתפשר בגזענות הממסדית”.
מצ”ב התביעה ללא פרטים מזהים.
בברכה,
יובל גורן
דובר היחידות המקצועיות
אגף דוברות הסברה ותקשורת | משרד המשפטים
052-3112150, 073-392-4243
